تحولات قفقاز| ریشههای درگیری اخیر قرهباغ و تفاوت آن با جنگهای گذشته
تاریخ انتشار: ۳ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۷۴۸۹۱۴
جنگهای اول و دوم قرهباغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان رخ داده بود و درگیریها بر سر مسئله حاکمیت بر منطقه قرهباغ بود، اما در درگیری فعلی، ارمنستان مشارکتی نداشت و در واقع جنگ از سوی آذربایجان علیه دولت خودخوانده قرهباغ به حساب میآید. - اخبار بین الملل -
به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، ریشه مناقشه قرهباغ به دوران اتحاد جماهیر شوروی برمیگردد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در حالی که قرهباغ جزو جمهوری آذربایجان در چارچوب تقسیمات شوروی قرار گرفته بود، اما ارامنه قرهباغ خواستار جدایی از آذربایجان و الحاق به ارمنستان بودند، اما نیکیتا خروشچف (رهبر شوروی پس از استالین) با این درخواست مخالفت میکرد، چراکه آن را سرآغاز ناآرامیهای قومی میدانست.
پس از به قدرت رسیدن گورباچف، نخستین شعلههای جنگ قرهباغ با اقدامات گروههای مسلح ارمنی علیه مسلمانان آذربایجانی در سال 1988 میلادی روشن شد. این درگیری، اولین موج کوچ اجباری آذربایجانیها از قرهباغ به مناطق مرکزی جمهوری آذربایجان را به راه انداخت.
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، یگانهای ارتش سرخ اقدام به بازگشت به مرکز کردند، اما فجایع بزرگی برای تشدید اوضاع در قرهباغ انجام دادند و آن هم واگذاری سلاحهای سنگین به گروههای ارمنی بود. این سلاحها، درگیریهای قرهباغ را به یک جنگ تمام عیار به نفع ارامنه و علیه مسلمانان آذربایجانی تبدیل کرد.
بدین ترتیب جنگ ارامنه علیه آذربایجانیها از سال 1991 میلادی به صورت رسمی آغاز شد و آنها توانستند علاوه بر قرهباغ در هفت استان آذرینشین اطراف قرهباغ نیز پیشروی کرده و آنها را به اشغال خود درآورند.
این جنگ تمام عیار که تا سال 1994 میلادی ادامه یافت، باعث شد که بیست درصد از اراضی جمهوری آذربایجان به اشغال ارمنستان درآید، بیش از یک میلیون شهروند جمهوری آذربایجان از خانه و کاشانه خود اخراج شده و در شهرهای مختلف جمهوری آذربایجان به عنوان آوارگان جنگی اسکان یابند.
شورای امنیت سازمان ملل متحد منطقه قرهباغ را جزو تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان اعلام و در سال 1993 میلادی با صدور چهار قطعنامه خواستار خروج بدون قید و شرط نیروهای ارمنستان از سرزمینهای جمهوری آذربایجان شد، اما این قطعنامهها هیچ وقت اجرا نشد.
در نهایت در سال 1994 میلادی با تلاشهای بینالمللی، توافقنامه برقراری رژیم آتشبس میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در شهر بیشکک قرقیزستان به امضا رسید اما این توافق به منزله صلح نبود، چرا که ارمنستان هیچ خاکی را به آذربایجان بازنگردانده بود.
با وجود اینکه گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا به ریاست آمریکا، فرانسه و روسیه در سال 1997 میلادی برای خاتمه دادن به مناقشه قرهباغ تشکیل شده و تا به حال جلسات متعددی در این خصوص برگزار کرده بودند اما کوچکترین پیشرفتی در خصوص حل این مناقشه نداشت.
جمهوری آذربایجان خواستار حل مناقشه قرهباغ بر اساس اصل تمامیت ارضی کشورها بود و آن را مطابق موازین حقوق بینالمللی میدانست. اما ارمنستان خواستار حل مناقشه بر اساس اصل حق ملتها برای تعیین سرنوشت خود بود که با اصل تمامیت ارضی کشورها به طور کامل مغایرت دارد.
به همین خاطر ارمنستان به هیچ عنوان حاضر نبود نیروهای خود را از سرزمینهای جمهوری آذربایجان خارج کند و جمهوری آذربایجان نیز همواره اعلام کرده بود، اشغال بیست درصد از سرزمینهای خود از سوی نیروهای ارمنستان را هرگز تحمل نخواهد کرد.
البته بینالمللی شدن حل مناقشه قرهباغ و دخالت قدرتهای جهانی در این راستا نهتنها به حلوفصل مناقشه کمک نکرد بلکه منجر به پیچیدهتر شدن اوضاع هم شده بود.
چراکه قدرتهای جهانی که بیشتر به دنبال تأمین منافع خود در منطقه هستند، تمایل به ادامه وضعیت موجود داشتند تا بتوانند از شرایط بحرانی به عنوان اهرم فشار به دو کشور قفقاز جنوبی یعنی جمهوری آذربایجان و ارمنستان استفاده کنند.
در سال 2020 بحران قرهباغ بار دیگر بالا گرفت و به یک جنگ تمامعیار بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان تبدیل شد. آذربایجان از طریق جنگ و پیشرویها در مناطق اشغالی قرهباغ، قطعنامههای سازمان ملل به ارمنستان را تحمیل کرد، چراکه از طریق 30 سال مذاکره و گفتگو یک وجب از بیست درصد خاک اشغالشده خود را به دست نیاورده بود.
در نتیجه جنگ 44 روزه قرهباغ در سال 2020، آذربایجان کنترل بخشی از قرهباغ و 7 ناحیه اطراف آن را به دست گرفت.
آذربایجان به این نتیجه رسیده بود که هیچ کدام از قدرتهای بینالمللی در مسئله قرهباغ هیچ علاقهای به حلوفصل مناقشه و پایان اشغالگری ارمنستان ندارند، چراکه لابی ارامنه در سه کشور روسیه، فرانسه و آمریکا به شدت فعال بودند و اجازه حل مناقشه قرهباغ به نفع آذربایجان را نمیدادند. همچنین تعارض منافع قدرتهای بینالمللی ایجاب میکرد تا بحران قرهباغ ادامه داشته باشد تا بتوانند از آن به عنوان کارت بازی در تنشهای منطقهای به نفع خود استفاده کنند.
در هفته گذشته (19 سپتامبر) باکو اعلام کرد که عملیات ضد تروریستی محلی را در قرهباغ آغاز کرده است. یک روز بعد، آذربایجان بر سر توقف عملیات نظامی در قرهباغ به توافق رسید و ارامنه قرهباغ در حال حاضر با خواستههای باکو موافقت کردهاند.
این درگیری با جنگهای اول و دوم قرهباغ تفاوت اساسی داشت. جنگهای اول و دوم قرهباغ میان جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان رخ داده بود و درگیریها بر سر مسئله حاکمیت بر منطقه قرهباغ بود. اما در درگیری فعلی، ارمنستان مشارکتی ندارد و در واقع جنگ از سوی آذربایجان علیه دولت خودخوانده قرهباغ به حساب میآید.
خواسته آذربایجان این است که دولت خودخوانده قرهباغ تسلیم شود و ضمن پذیرش حاکمیت آذربایجان بر منطقه قرهباغ، از ادعای استقلال دست بردارند. به همین دلیل، با یک جنگ یکطرفه مواجه هستیم، چراکه قرهباغ توان دفاع از خود را ندارد.
در گذشته ارمنستان به دفاع از این منطقه میپرداخت، اما در حال حاضر دولت ارمنستان پذیرفته که قرهباغ بخشی از خاک جمهوری آذربایجان به حساب میآید. نیکول پاشینیان نخستوزیر ارمنستان نیز صراحتاً این مسئله را اعلام کرد.
پس میتوان گفت این یک عملیات یکطرفه نظامی بوده که به هدفش نیز رسیده است. در حال حاضر از حدود 240 هزار نفر از ساکنان قرهباغ، 120 هزار نفر که از طرفداران خودمختاری قرهباغ به حساب میآمدند به ارمنستان کوچ کردهاند و از جمعیت باقیمانده در این منطقه، درصد اندکی خواستار استقلال هستند.
در واقع درگیری نظامی باکو در قرهباغ، به عنوان مسئله جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان نیست اما در ادامه، آذربایجان میتواند با به دست گرفتن مناطق استراتژیک کوهستانی در مناطق مرزی جنوبی با ارمنستان، آن را به عنوان اهرم فشار علیه ایروان استفاده کند که این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد.
تحولات قفقاز| چه چیزی در انتظار قرهباغ است؟تحولات قفقاز| پاشینیان: ارمنستان در آتشبس قرهباغ نقشی نداردتحولات قفقاز| واکنشهای جهانی به درگیری در قرهباغانتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: قفقاز ارمنستان اخبار جمهوری آذربایجان قره باغ تحولات قفقاز جمهوری آذربایجان و ارمنستان مناقشه قره باغ منطقه قره باغ بین المللی قره باغ قره باغ حل مناقشه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۴۸۹۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بازداشت معترضان به تصمیم پاشینیان برای «واگذاری روستاها» به باکو
نیروهای پلیس ارمنستان با ساکنان یک روستای مرزی این کشور درگیر شدند و افراد دیگری از جمله یک نماینده مخالف پارلمان را در بحبوحه اعتراضات جاری علیه برنامه «نیکول پاشینیان» جهت واگذاری چهار منطقه مرزی به جمهوری آذربایجان بازداشت کردند.
به گزارش ایسنا، معترضان خیابانها را در ایروان و بزرگراههای اصلی خارج از آن مسدود کردند و این اقدام آنها جهت لغو امتیازات ارضی دولت «نیکول پاشینیان» نخستوزیر ارمنستان به جمهوری آذربایجان به عنوان آغاز تعیین مرز انجام شد.
طبق گزارش خبرگزاری تاس، معترضان بعضا از خودروهای سنگین استفاده کردند اما پلیس ارمنستان با استفاده از زور ترافیک را به حالت عادی خود برگرداند.
یک بزرگراه اصلی که به سمت شمال ایروان راه دارد، بعد از ظهر جمعه حدود یک ساعت مسدود شد و در جریان این اعتراضات، ۲ نفر از نمایندگان حزب مخالف به معترضان پیوستند و یکی از آنها به نام «آرتور خاچاطریان» به داخل خودروی پلیس هدایت شد.
این نماینده اپوزیسیون ضمن محکومیت اقدامات پلیس، گفت: «شهروندان از حق قانون اساسی خود استفاده میکنند.»
صبح شنبه نیز پلیس راه بسیاری از کامیونهایی را که در امتداد همان بزرگراه به سمت ایروان حرکت میکردند، متوقف و بازرسی کرد. سخنگوی پلیس گفت که این کار به دلایل امنیتی انجام شده است اما توضیح بیشتری ارائه نداد. پلیس ارمنستان تعداد کل معترضان بازداشت شده روز جمعه را ذکر نکرد.
این درحالی است که خبرگزاری تاس هفته گذشته به نقل از بیانیه وزارت کشور جمهوری آذربایجان گزارش کرد: «تعیین مرز در بخش باغانیس-ووسکپار برای تاریخ ۲۳ آوریل (۴اردیبهشت) برنامهریزی شده است. همچنین به اطلاع میرسانیم شایعاتی مبنی بر اینکه بخشی از قلمرو حاکمیت جمهوری ارمنستان به آذربایجان واگذار خواهد شد، صحت ندارد.»
اواخر عصر جمعه، تنشها همچنین در داخل «کِرانت» یکی از چهار روستای استان تاووش شمالی ارمنستان در مجاورت مناطق مرزی که ادعا میشود قرار است «به آذربایجان تحویل داده شود»، بالا گرفت.
صدها روستا که سایر ساکنان تاووش و سایر نقاط کشور به آنها ملحق شدند، برای ششمین روز متوالی یک بخش محلی از یک بزرگراه کلیدی را مسدود کردند. برخی از آنها چندین خودروی دولتی را متوقف و توقیف کردند که گمان میکردند مقاماتی در حال برنامهریزی برای تحویل زمین بودند.
انتهای پیام